Το 1973, ο γνωστικός ψυχολόγος Ulric Neisser σχεδίασε ένα πείραμα για να μελετήσει την επιλεκτική προσοχή. Οι συμμετέχοντες παρακολουθούσαν ένα βίντεο όπου δύο ομάδες φοιτητών, με λευκά και μαύρα μπλουζάκια, αντάλλασσαν μπάλες μπάσκετ. Η οδηγία ήταν να μετρούν μόνο τις πάσες της ομάδας με τα λευκά.
Καθώς οι πάσες συνεχίζονταν, μια γυναίκα με ομπρέλα περνούσε αργά μέσα από το γήπεδο. Παρά την εντυπωσιακή παρουσία της, η πλειονότητα των συμμετεχόντων δεν την πρόσεξε καν.
Το εύρημα ήταν συγκλονιστικό: η προσοχή μας δεν καταγράφει τα πάντα, αλλά λειτουργεί σαν στενός φακός που φωτίζει μόνο ένα μέρος της πραγματικότητας. Η «τύφλωση προσοχής» (inattentional blindness) έγινε αντικείμενο δεκάδων ερευνών και έδειξε πόσο εύκολο είναι να χάνουμε σημαντικές λεπτομέρειες μπροστά στα μάτια μας.
Αργότερα, το 1999, οι Simons & Chabris επανέλαβαν το πείραμα με τον περίφημο «γορίλα» που περπατά στο γήπεδο και χτυπά το στήθος του. Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: πολλοί δεν τον παρατήρησαν, απορροφημένοι στον υπολογισμό των πασών.
Το πείραμα του Neisser μας θυμίζει ότι η αντίληψη δεν είναι ένας καθρέφτης του κόσμου· είναι μια επιλεκτική κατασκευή. Βλέπουμε μόνο αυτό που μας λένε να δούμε και συχνά αγνοούμε το απροσδόκητο.;