Το ψυχικό τραύμα, είναι αυτό που συνθλίβει το υποκείμενο και αφορά μια οδύνη που ξεπερνάει το πραγματικό συμβάν. Το ψυχικό τραύμα έρχεται και ξαναέρχεται μέσα από την επανάληψη. Μια επανάληψη συνειδητή ή/και κυρίως ασυνείδητη που το υποκείμενο αδυνατεί να ξεφύγει από αυτήν ή να μην οδηγηθεί σε αυτήν. Δεν εξαλείφεται με την ερμηνεία διότι δεν επιζητά μόνο μια νέα νοηματοδότηση. Η συνάντηση του υποκειμένου με το αδιανόητο, του τραύματος, είναι πέραν των δυνατοτήτων του και των μηχανισμών αντιμετώπισης που έχει στην διάθεσή του. Η επανάληψη είναι αναπόφευκτη για το υποκείμενο. Η απώλεια που έχει βιώσει δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Η διαχείριση της σχέσης απώλειας – έλλειψης είναι αυτό που καλείται να επεξεργαστεί το υποκείμενο και να κατανοήσει.
Ψυχικό τραύμα και ελλείψεις
Είμαστε υποκείμενα της έλλειψης. Από της αρχή της ζωής μας, βιώνουμε ελλείψεις. Της μήτρας, της μοναδικότητας, του σημαντικού Άλλου, των δυνατοτήτων, της υγείας, των χρόνων ζωής, αγαπημένων προσώπων, συμπεριφορών, κ.α. μέχρι και της ίδιας μας της ζωής. Ταυτόχρονα πασχίζουμε να κρατηθούμε από την απόλαυση, επιζητούμε την απόλαυση, που παίρνει ουσία μόνο μέσα από την έλλειψή της. Οι πρώτες ελλείψεις, οι τόσο οδυνηρές, δίνουν νόημα στην απόλαυση και μας βάζουν, με όποιο κόστος, στον κόσμο των συμβόλων, της γλώσσας, με απλά λόγια μας κοινωνικοποιούν. Οι απαγορεύσεις, ο νόμος, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις μας, το τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε / επιτρέπεται να κάνουμε, αποτελούν τις αρχές δημιουργίας και διαίρεσης του υποκειμένου. Σε αυτό το παιχνίδι, απώλειας των απολαύσεων για χάριν του κοινωνικού συνόλου, καθοριστικό ρόλο έχει ο τρόπος διαμόρφωσης αυτής της ανταλλαγής, που παίρνει νόημα εκ των υστέρων. Μας τον επιβάλουν; Ο φόβος της τιμωρίας; Η δύναμη του Άλλου; Η αδυναμία μας; Η ανάγκη ασφάλειας; Η ανάγκη να ανταλλάσσουμε απόλαυση με μια ουσιαστικά άλλη κοινωνικά αποδεκτή; Η ανάγκη να μας προσέχουν, αγαπάνε; Όποιος και αν είναι ο τρόπος, επώδυνος λίγο ή πολύ, δεν πρέπει να ξεπεράσει την διαχωριστική γραμμή των ψυχικών αντοχών του υποκειμένου. Αν ξεπεραστεί, οι επιπτώσεις στο διαιρεμένο υποκείμενο, ενισχύουν την διάρρηξη, το τραύμα, δημιουργούν σύμπτωμα. Δεν μπορούμε να το νοηματοδοτήσουμε, να το επεξεργαστούμε, να καταλάβουμε την λειτουργία του, τις συνέπειές του, τον συγκεκριμένο λόγο ύπαρξης και διαμόρφωσης του. Ούτε ότι εσωκλείει τα συστατικά αντιμετώπισης και λύσης του.
Πότε το Ψυχικό τραύμα γίνεται αναπόφευκτο
Το ψυχικό τραύμα είναι αναπόφευκτο στο υποκείμενο από την στιγμή που μπαίνει στον Λόγο, στην γλώσσα, στην συνάντηση του με τον Άλλον. Οπότε το υποκείμενο, διαιρεμένο εξαρχής, μέσα από αυτήν την πρωταρχική συνάντηση με το συμβολικό, τον Άλλον, τον εαυτό του μέσα από το καθρέφτισμά του στον Άλλον, κουβαλάει το τραύμα ως δείκτη των επιπτώσεων της διαίρεσης του. Του τρόπου τοποθέτησής του απέναντι στον Άλλον, διαμόρφωσης των ψυχικών αντοχών του, της δυνατότητας ανάδειξης της επιθυμίας του ή της εγκόλπωσης του μέσα στην επιθυμία του Άλλου ή αντίθετα στην μη δυνατότητα απόλαυσης εξαιτίας της μη βίωσης παρά ελάχιστων ελλείψεων. Οπότε, μέσα από τον εγκιβωτισμό στην κατασπαραχτική συνεχή απόλαυση, ουσιαστικά δεν δυναται να απολαύσει, εφόσον δεν φτιάχτηκαν οι όροι, της εκ των υστέρων, διαμόρφωσης της απόλαυσης ως συνέπεια των ελλείψεων.
Επανάληψη και Ψυχικό τραύμα
Η επανάληψη, είναι η συνεχής προσπάθεια του υποκειμένου να ξαναφτιάξει εκ νέου τους όρους διαμόρφωσης της σχέσης έλλειψης – απόλαυσης, που το καθιστούν είτε ανικανοποίητο «και άλλο και άλλο» είτε αδυνατεί να απολαύσει προσπαθώντας να δώσει ένα υποφερτό νόημα απόλαυσης στις ίδιες τις ελλείψεις. Και τα δύο αυτά, αγγίζουν το ίδιο το σώμα του υποκειμένου. Η συνάντησή του, με τον συμβολικό κόσμο, εσωκλείει κάτι τυχαίο, αινιγματικό, όπως τον συναντά στο συγκεκριμένο κοινωνικό γίγνεσθαι. Το πώς τελικά θα διαμορφώσει την εικόνα του, την θέση του, την σχέση με τον Άλλον θα εξαρτηθεί αφενός από τον τρόπο που ήδη έχει διαρρηχθεί το υποκείμενο ως «υποκείμενο της έλλειψης» και του τρόπου ενσωμάτωσης και επεξεργασίας του τραύματος, όπως περιγράφθηκε παραπάνω.