Στην καθημερινή μου πρακτική ως κλινικός ψυχολόγος, συχνά αντιμετωπίζω γονείς που αναρωτιούνται πόση ώρα είναι καλό τα παιδιά να περνούν μπροστά σε μια οθόνη, ή αναρωτιούνται μετά από πόση ώρα αρχίζει να γίνεται προβληματική η διαδικασία; Χαριτολογώντας, η απάντησή μου είναι: «Όσο αντέχουν, μην τους πιέζετε αν δεν μπορούν άλλο!» Ωστόσο, για να είναι ολοκληρωμένη η προσέγγιση, είναι σημαντικό να υπάρχουν ε εναλλακτικές δραστηριότητες που μπορούν να αντικαταστήσουν τον χρόνο οθόνης και να συμβάλλουν στην ολιστική ανάπτυξη του παιδιού.
Ισορροπία ανάμεσα στη χρήση της τεχνολογίας και στις παραδοσιακές δραστηριότητες
Η ψυχολογική έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία της ισορροπίας ανάμεσα στη χρήση της τεχνολογίας και στις παραδοσιακές δραστηριότητες για την ανάπτυξη των παιδιών. Δεν μπορούμε να απορρίψουμε εξ ολοκλήρου τη χρήση οθονών, καθώς τα ψηφιακά μέσα προσφέρουν δυνατότητες για μάθηση, δημιουργικότητα και επικοινωνία. Ωστόσο, η υπερβολική έκθεση σε οθόνες έχει συνδεθεί με ποικίλα προβλήματα, όπως μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση, σωματική αδράνεια και δυσκολία στη συγκέντρωση.
Ελκυστικές εναλλακτικές τεχνολογίας
Αντί να θέτουμε αυστηρά όρια στη χρήση οθονών, μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση είναι να παρέχουμε ελκυστικές εναλλακτικές. Τα παιδιά, ειδικά σε μικρές ηλικίες, θα επιλέξουν δραστηριότητες που προσφέρουν ενδιαφέρον και ικανοποίηση. Αντί να επιμένουμε απλώς να “διαβάσουν ένα βιβλίο” (κάτι που συχνά προτείνεται αλλά λίγοι ενήλικες το εφαρμόζουν στην καθημερινότητά τους), μπορούμε να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για δραστηριότητες που ενεργοποιούν την περιέργεια και τη φαντασία τους.
Το ζητούμενο είναι να κάνουμε αυτό το “κάτι άλλο” ελκυστικό, προσφέροντας εναλλακτικές που συνδυάζουν διασκέδαση και μάθηση, αλλά και δημιουργία ουσιαστικής σχέσης με τους γονείς. Οι δραστηριότητες που προάγουν την κοινωνική, συναισθηματική και σωματική ανάπτυξη είναι κρίσιμες για την ολόπλευρη ανάπτυξη. Οι γονείς, με τη σειρά τους, χρειάζεται να επανεξετάσουν τη δική τους χρήση οθονών και να θέσουν πρότυπα συμπεριφοράς.
Συνειδητοποίηση
Ένα από τα πιο απαιτητικά σημεία για τους γονείς είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν μπορούν απλώς να επιβάλλουν περιορισμούς στη χρήση των οθονών χωρίς να προτείνουν ικανοποιητικές εναλλακτικές. Αν το μόνο που έχουν να προσφέρουν είναι οθόνες, τότε είναι αναμενόμενο τα παιδιά να επιλέξουν την ευκολία τους. Ο ρόλος του γονέα δεν είναι να ελέγχει ή να τιμωρεί, αλλά να εμπλουτίζει το περιβάλλον του παιδιού με ευκαιρίες για ανάπτυξη.
Το πρώτο βήμα για τους γονείς είναι η αυτογνωσία: πρέπει να αναλογιστούν πώς οι ίδιοι χρησιμοποιούν τις οθόνες στην καθημερινότητά τους. Αν οι γονείς δεν διαβάζουν βιβλία, δεν αφιερώνουν χρόνο για φυσικές δραστηριότητες ή κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, θα είναι δύσκολο να απαιτήσουν από τα παιδιά τους να κάνουν το ίδιο. Η οικογένεια λειτουργεί ως μοντέλο και τα παιδιά επηρεάζονται άμεσα από τις συνήθειες των γονιών τους.
Υπερβολική χρήση οθονών
Η υπερβολική χρήση οθονών από τα παιδιά είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο που απασχολεί τους γονείς. Ωστόσο, η επιβολή απαγορεύσεων χωρίς να προτείνονται εναλλακτικές λύσεις είναι ανεπαρκής. Τα παιδιά θα επιλέξουν εκείνο που είναι πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον για αυτά. Αν οι γονείς δημιουργήσουν εναλλακτικές δραστηριότητες που προάγουν την κοινωνική, συναισθηματική και σωματική ανάπτυξη, τότε οι οθόνες δεν θα μονοπωλούν τον χρόνο τους.
Το κλειδί βρίσκεται στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ενθαρρύνει τη συμμετοχή και την αλληλεπίδραση. Οι γονείς χρειάζεται να γίνουν ενεργοί συμπαίκτες στο ταξίδι της ανάπτυξης του παιδιού τους, προσφέροντας εναλλακτικές που ανταγωνίζονται την εύκολη διασκέδαση που προσφέρουν οι οθόνες. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να προάγουμε μια ισορροπημένη και υγιή ανάπτυξη για τα παιδιά μας.