Το φαινόμενο της σχολικής βίας έχει αποκτήσει αυξημένες διαστάσεις στη σύγχρονη εποχή, με καθημερινά περιστατικά να αναδεικνύουν το πρόβλημα. Οι παραδοσιακές θεωρίες και προσεγγίσεις φαίνεται να δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν επαρκώς τη φύση της σχολικής βίας, γεγονός που αποτυπώνεται στη δυσκολία υλοποίησης αποτελεσματικών πολιτικών πρόληψης και παρέμβασης. Στο παρόν άρθρο, επιχειρείται μια εναλλακτική θεώρηση του φαινομένου, μέσα από την εξερεύνηση πολυδιάστατων οπτικών. Σκοπός αυτής της ανάλυσης είναι η ανάδειξη νέων, πιο ολιστικών προσεγγίσεων, που θα συμβάλλουν τόσο στην κατανόηση όσο και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της βίας στα σχολεία.
Για να προσεγγίσουμε ένα τόσο σύνθετο θέμα όπως η βία στα σχολεία , θα χρειαστεί να υπερβούμε ή/και να αμφισβητήσουμε ορισμένα βασικά αξιώματα που έχουν μέχρι τώρα υιοθετηθεί για την ανάλυση του φαινομένου. Η σκέψη μου στρέφεται προς διάφορες κατευθύνσεις:.
- Πολυπλοκότητα των κοινωνικών συστημάτων: Ίσως το φαινόμενο της βίας στα σχολεία να μην μπορεί να εξηγηθεί πλήρως μέσα από γραμμικά μοντέλα αιτίου-αιτιατού. Θα μπορούσαμε να εξετάσουμε τη βία ως ένα συστημικό φαινόμενο που προκύπτει από τη συνδιαλλαγή πολλαπλών παραγόντων, όπως οι οικογενειακές σχέσεις, οι σχολικές υποδομές, η κοινωνική συνοχή, ακόμα και οι διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις. Η θεωρία της πολυπλοκότητας μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε τη βία ως σύμπτωμα ενός μεγαλύτερου προβλήματος που δεν περιορίζεται στη συμπεριφορά ενός μεμονωμένου παιδιού.
2 Η διεπιστημονική προσέγγιση / ανάλυση μπορεί να εμπλουτίσει την κατανόηση του φαινομένου, ενσωματώνοντας διαφορετικές επιστημονικές οπτικές, όπως η κοινωνιολογική, η οικονομική και η πολιτισμική διάσταση. Συχνά, η βία στα σχολεία συνδέεται με ευρύτερα κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα, τα οποία η ψυχολογική προσέγγιση από μόνη της δεν μπορεί να εξηγήσει επαρκώς .Π.χ., η οικονομική ανισότητα στην κοινότητα μπορεί να σχετίζεται με την αύξηση των περιστατικών βίας, χωρίς αυτό να είναι άμεσα εμφανές. - Σημαντική είναι και η ανάλυση της άτυπης κουλτούρας που αναπτύσσεται μεταξύ των μαθητών. Οι άτυποι κώδικες συμπεριφοράς και οι ιεραρχικές δομές που δημιουργούνται μέσα στις σχολικές κοινότητες μπορεί να συντελούν στην εκδήλωση βίας, ενθαρρύνοντας συμπεριφορές εξουσιασμού και αποκλεισμού.
- Η πρόκληση της υπερβολικής ατομικότητας: Η υπερβολική έμφαση στις ατομικές ευθύνες μπορεί να μας απομακρύνει από τη συλλογική φύση του προβλήματος. Οι τρέχουσες εξηγήσεις τείνουν να δίνουν έμφαση στην ανάγκη για ατομική αυτορρύθμιση και έλεγχο της συμπεριφοράς, αλλά ίσως μια πιο συλλογική προσέγγιση (π.χ. κοινοτικές παρεμβάσεις) να είναι πιο αποτελεσματική.
- Τέλος ο κόσμος και ρόλος της τεχνολογίας: Η τεχνολογία ενισχύει τόσο την επικοινωνία όσο και τη διάδοση βίαιων συμπεριφορών, ειδικά μέσα από τον διαδικτυακό εκφοβισμό. Μπορούμε να ερευνήσουμε αν ορισμένες τεχνολογικές πλατφόρμες αυξάνουν την έκθεση σε βίαιες αλληλεπιδράσει η συμβάλουν στον περιορισμό του. Μια πιο συστηματική μελέτη του ρόλου των τεχνολογικών πλατφορμών μπορεί να αποκαλύψει νέους τρόπους τόσο πρόληψης όσο και αντιμετώπισης της σχολικής βίας.
Με αυτές τις προσεγγίσεις, επιχειρούμε να επαναπροσδιορίσουμε το πλαίσιο ανάλυσης και να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη πολιτικών που θα ανταποκρίνονται στην πολυπλοκότητα και την πολυδιάστατη φύση του φαινομένου.